Jesień życia może być piękna,
jeśli tylko nie zaczniemy przy niej majstrować,
robiąc z niej lato, a nawet wiosnę.
Esther Vilar
Seniorzy – cykl spotkań seminaryjnych
30 stycznia 2020 r w DODN we Wrocławiu odbyło się seminarium zatytułowane Seniorzy jako wartość dodana w wychowaniu dzieci i młodzieży. Było to pierwsze spotkanie z zaplanowanego cyklu spotkań, których adresatami są seniorzy, a zwłaszcza ci, którzy są związani z edukacją, oraz przedstawiciele fundacji i organizacji pozarządowych. Celem spotkania było zaprezentowanie różnorodnej działalności środowiska senioralnego we Wrocławiu.
Styczniowe seminarium zorganizowane przez DODN we Wrocławiu miało charakter interdyscyplinarnego forum wymiany wiedzy i dobrych praktyk związanych z poszukiwaniem nowych rozwiązań w obszarze przeciwdziałania wykluczeniu osób starszych. Zaprezentowano także możliwości wykorzystania potencjału środowiska seniorów na rzecz pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą oraz zaangażowania szkół w proces wspierania seniorów.
Seminarium otworzyła dr Jolanta Horyń, Dyrektor Dolnośląskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu. W swoim wystąpieniu nawiązała do tytułu spotkania, zwracając uwagę na duży potencjał seniorów, który można wykorzystać w procesie wychowania i edukacji dzieci oraz młodzieży.
Pierwszym prelegentem był Paweł Grąbczewski ze Straży Miejskiej we Wrocławiu, miłośnik historii naszego miasta, a zarazem licencjonowany przewodnik. Opowiadał uczestnikom o swojej pracy na rzecz osób starszych mieszkających we Wrocławiu. Wystąpienie Anny Wysockiej-Gazdy z Fundacji Ogrody Edukacyjne przybliżyło ideę projektu mającego na celu integrację międzypokoleniową nakierowaną na współdziałanie oraz wzajemną naukę. Robert Pawliszko, dyrektor Wrocławskiego Centrum Seniora w bardzo ciekawy sposób przedstawił działania związane z aktywizacją osób powyżej 60 roku życia. Magdalena Szymerowska z Fundacji Wspólnota Pokoleń interesująco i z pasją opowiadała o projekcie „Świadkowie Historii” oraz o spotkaniach realizowanych w ramach tego projektu.
W spotkaniu uczestniczyli także dyrektorzy oraz przedstawiciele wrocławskich szkół, którzy w ramach prezentowania dobrych praktyk dzielili się swoimi doświadczeniami związanymi z podejmowaniem działań na rzecz seniorów: Joanna Sinicka, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 90, Jolanta Sawicka, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 93 oraz Monika Kaczkowska, dyrektor Centrum Kształcenia Ustawicznego we Wrocławiu. Na spotkaniu była także obecna Magdalena Wieteska dziennikarka i pisarka. Opowiadała o swojej książce, której współautorami byli seniorzy. Wśród uczestników byli również emerytowani pracownicy naszego ośrodka oraz czynni i emerytowani nauczyciele innych placówek, a także przedstawiciele Uniwersytetu Trzeciego Wieku.
Dzięki seminarium uczestnicy mogli się dowiedzieć, że seniorzy chętnie angażują się
i uczestniczą w różnych akcjach: są wolontariuszami na imprezach masowych, biorą udział
w szkoleniach, wzbogacając swoją wiedzę i umiejętności. Dzięki podejmowaniu przez kluby seniora, Uniwersytety Trzeciego Wieku czy organizacje pozarządowe różnych działań kulturalnych, edukacyjnych, społecznych aktywność osób starszych z roku na rok staje się coraz większa.
Kwietniowe seminarium pod hasłem Pandemia – samotność czy aktywne wyzwanie zorganizowane przez DODN we Wrocławiu zapoczątkowało cykl spotkań on-line. Spotkanie 8 kwietnia 2020 r. prowadzone było, ze względu na okoliczności, w formie zdalnej z wykorzystaniem komunikatora Skype. Celem spotkania w przestrzeni wirtualnej było omówienie sytuacji seniorów w okresie przedświątecznym, promowanie ich aktywności, również tej z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.
Na wstępie dr Jolanta Horyń podkreśliła rangę spotkania odbywającego się niemal w przededniu Świąt Wielkanocnych, które są mocno wpisane w polską tradycję i kojarzą się z rodzinnymi spotkaniami przy świątecznym stole. Ograniczenia wynikające z pandemii koronawirusa spowodowały, że w tym roku święta były kameralne i zabrakło wielopokoleniowego dialogu. Nie znaczy to jednak, że seniorzy powinni czuć się samotni, czy wyrzuceni poza margines społecznej aktywności. Nowoczesne technologie pomagają seniorom utrzymać kontakt ze światem. W trakcie rozmów pojawił się także problem samotności oraz osamotnienia. Pojęcia te, jak słusznie zauważono, nie są równoważne.
Z zaproszenia skorzystały panie: Mirosława Gorczyńska, kierownik Filii „Grafit” Miejskiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu; Krystyna Gęsiak-Piątkowska, radna Rady Osiedla Krzyki-Partynice, emerytowany Dyrektor Szkoły Podstawowej we Wrocławiu; Anna Wysocka-Gazda, pracownik Urzędu Miasta we Wrocławiu oraz Fundacji „Szkoła w Sieci”; Maria Andrzejewska, przedstawicielka „Stowarzyszenia Matek Katolickich” aktywnie działającego na rzecz rodzin i realizującego wiele różnorodnych projektów; Barbara Śmietana, seniorka przepięknie wykonująca robótki ręczne, między innymi lalki dla najmłodszych i wielkanocne pisanki; Jadwiga Tylicka, seniorka poetka. W gronie uczestników seminarium znaleźli się również panowie: Jerzy Sosnowski, przewodniczący Zarządu Uniwersytetu Trzeciego Wieku, członek Dolnośląskiej Społecznej Rady Senioralnej oraz Paweł Grąbczewski, starszy inspektor Straży Miejskiej we Wrocławiu, przewodnik miejski.
Uczestnicy spotkania szukali odpowiedzi na pytania związane z aktywnością seniorów, którzy dopiero po zakończeniu pracy zawodowej mają czas na rozwijanie własnych zainteresowań i pasji. Seniorzy dzieli się także doświadczeniami związanymi z radzeniem sobie z samotnością, która ma wiele postaci. Uznano, że najważniejsze jest, aby nie była ona siłą destrukcyjną. Bardzo ciekawe okazały się informacje o formach pracy w czasie pandemii na Uniwersytecie Trzeciego Wieku w Filii Miejskiej Biblioteki oraz innych instytucjach działających na rzecz seniorów. Wszyscy uczestnicy seminarium potwierdzili, że podobne spotkania są potrzebne, ponieważ umożliwiają wymianę doświadczeń i popularyzują dobre praktyki.
Zważywszy, że uczestnicy byli zainteresowani warsztatami i szkoleniami dla seniorów, zaproponowano konkretne tematy kolejnych spotkań: zdrowy styl życia, rękodzieło, wirtualne muzea, dostęp on-line do bezpłatnych zasobów bibliotecznych. Dyrektor DODN we Wrocławiu podsumowując seminarium podkreśliła ważność tej formy wymiany doświadczeń i wzajemnego wspierania się. Ustalone również zostały terminy kolejnych spotkań na 29 kwietnia, 27 maja i 24 czerwca 2020 r.
Na zakończenie spotkania wszyscy z rozrzewnieniem wysłuchali piosenki Marka Grechuty Świecie nasz, a uczestnicy otrzymali też swoisty „prezent” – wirtualną Wielkanocną książkę kucharską DODN, oczywiście z życzeniami zdrowia, optymizmu i satysfakcji ze swojej aktywności. Organizatorzy podsumowując spotkanie, pokusili się o chwilę refleksji i udostępnili fragment książki dr Walentyny Wnuk Obrazy starości myślą malowane:
„Czy samotność jest nieuchronna?
Samotność jest zjawiskiem złożonym, ambiwalentnym, czyli odczuwanym pozytywnie
i negatywnie. Jest dla ducha tym, czym dieta dla ciała, jest potrzebna, ale gdy trwa zbyt długo może jednostkę zniszczyć. Czyni nas bezbronnymi, wyobcowanymi, może spowodować obojętność. Mówi się o samotności chwilowej, okresowej, chronicznej, cywilnej, mieszkaniowej. Samotność bywa często utrapieniem, trucizną, jest trudnym doświadczeniem. Bywa również darem, lekarstwem, daje okazję do rozwoju i odkrywania własnego potencjału twórczego. Samotność to trudny problem, zajmuje pedagogów, psychologów, filozofów, socjologów. Samotność to jeden z głównych wyznaczników współczesnego świata, określana jest syndromem naszych czasów. Dziś na samotność uskarża się co piąty Polak. Dotyka starych, młodych, nawet dzieci; bogatych i biednych; chorych i zdrowych. Samotność jest stanem odczuwanym subiektywnie. Czym innym jest samotność, a czym innym osamotnienie. Osamotnionym można być, będąc w związku, mając rodzinę, należąc do grupy.
Czy samotność to domena osób starszych? Niewątpliwie współcześnie wiele osób starszych pozbawionych jest jakichkolwiek kontaktów międzyludzkich, czyli tego, czego najbardziej potrzebują. Szczególnie dramatyczna jest sytuacja osób, które cierpią i umierają w czterech ścianach swego domu w samotności. W literaturze samotność rozumiana jest jako przejaw złego przystosowania. Samotni to ludzie odcięci od swego wewnętrznego „ja”, od swoich uczuć i aspiracji, a źródła tych stanów należy szukać na zewnątrz jednostki. Samotność to także okazja, a zarazem konieczność, do konfrontacji ze sobą, do zdefiniowania siebie i swoich pragnień. W tym przypadku służy ona osiąganiu większej samoświadomości. Zatem warto czasem oddalić się i posłuchać swojego wewnętrznego ja. W życiu ludzi starszych samotność pojawia się w momencie, gdy kontakty społeczne są mniejsze niż oczekiwania jednostki lub stają się mniej satysfakcjonujące. Różne są tego przyczyny, a tym samym kategorie, które przedstawię. Samotność społeczna to brak asysty społecznej czy kontaktów społecznych, jest mieszaniną: odrzucenia, braku akceptacji, codziennych kłopotów.
W przypadku osób starszych związana jest też z poczuciem wykluczenia społecznego (jesteśmy „przeźroczyści”), braku akceptacji przez pokolenie młodych, czy nieradzeniem sobie z prozą życia (brak pomocy społecznej). Samotność emocjonalna wynika z zerwania związków emocjonalnych, a więc personalnych, bo do wymiany emocji potrzebny jest drugi człowiek. Mówi się, że ludzie starsi są ubodzy emocjonalnie, unikają wyrażania emocji. Czy słusznie? Myślę, że brak miłości, przyjaźni, szacunku, zainteresowania sobą pozbawia nas życia uczuciowego. Wówczas stajemy się smutni, stronimy od otoczenia społecznego.
Jeśli przez samotność będziemy rozumieli stan psychiczny polegający na odczuwaniu braku bliskiej osoby lub towarzystwa, poczuciu opuszczenia przez innych ludzi; bądź życia w izolacji od innych osób, bez bliskich, rodziny, przyjaciół czy znajomych, to wydaje się, iż owa samotność jest problemem, który bardzo często dotyczy osób starszych. To stan ducha, w którym czujemy się odrzuceni, wyłączeni z działań i zainteresowań innych ludzi. Wśród przyczyn samotności można wymienić wewnętrzne – zależne od człowieka, i zewnętrzne – od niego niezależne. Wśród wewnętrznych można wskazać na cechy charakterologiczne (zmieniamy się na starość), momenty krytyczne w życiu, traumy z dzieciństwa (i nie tylko), chorobę, śmierć współmałżonka, rozbicie rodziny, przejście na emeryturę, brak aktywności (postawa pasywna wobec życia), domowy styl życia, niedostatki finansowe, odległość zamieszkania. Wśród przyczyn zewnętrznych należy wymienić zmianę modelu rodziny, w tym miejsca w niej seniora, brak oferty w miejscu zamieszkania (grupy wsparcia), anonimowość stosunków społecznych, miejsce zamieszkania, negatywny stereotyp starości (społeczny wizerunek starości), tempo życia, inność kulturową, rozpad wspólnot kulturowych (grup rodowych, sąsiedzkich, małżeńskich), kryzys stosunków międzyludzkich, przemiany społeczno-obyczajowe, czy postępującą informatyzację naszego życia (nowe technologie).
Zadałam sobie pytanie, czy samotność jest nam potrzebna. Myślę, że czasem tak, jeśli dotyczy twórczej postawy wobec własnego życia. Korzystamy z niej dla siebie. Człowiek starszy ma być kreatorem swojego życia. Kreować znaczy tworzyć, budować, rekonstruować. Żyć twórczo, to ciągle pokazywać siebie, jako jedyną i niepowtarzalną osobowość,
a twórczym można być w każdej dziedzinie życia. Nieważne jest przecież, jakiego rodzaju aktywność się wykonuje, ważne, aby robić to z zaangażowaniem, oddaniem i miłością. Mamy wówczas szansę na przeciwstawienie się „pustce egzystencjalnej”, którą zdarza nam się odczuwać. Zajęcia twórcze pozwalają nam na oderwanie się od przykrych doznań samotności, umożliwiają odnalezienie radości życia w pracy dla siebie i innych. Pozwalają na utrzymanie relacji w szerszym kręgu ludzi. Pokonywanie samotności wymaga od nas ciężkiej pracy. Może nią być pielęgnowanie kontaktów towarzyskich, twórczość własna, kontakt
z kulturą, refleksja nad osobistym doświadczeniem, nad książką, filmem, audycją radiową, poznanym człowiekiem. Trzeba wyjść poza swój egoizm. Spotykać się z ludźmi o podobnej wrażliwości i odczuwaniu świata.
Czym grozi samotność? Jest to stan dynamiczny, zmienny w czasie. Może być doświadczeniem przykrym i zniechęcającym do życia i kontaktów społecznych. Może nie powodować żadnych zmian w dotychczasowym życiu. Może prowadzić do różnorodnych zmian w człowieku. Może wyniszczać pod względem fizycznym i psychicznym. Może wzbogacać twórczo, pozwalając na ucieczkę od przykrych doznań. Może pomóc odnaleźć radość życia, jeśli nie całkowitą satysfakcję to jego sens. Ważne jest, abyśmy uporali się
z własną samotnością, każdy na swój sposób. Jeśli jest stanem odczuwanym trwale, może prowadzić do depresji, która często wiedzie na manowce naszego życia. Samotność czyni nas bezbronnymi, wyobcowanymi, może spowodować obojętność, ironię, cynizm. Osłabia odporność na stres, dewastuje psychikę. Dlatego musimy ustalić własne reguły samotności – jej wartości i zasięg.
Jak przeciwdziałać samotności? Ktoś mądrze powiedział, że naprawdę samotnym jest ten, kto nie zrobił nic dla drugiego człowieka. Proponuję więc na samotność: pomoc drugiemu człowiekowi, rozwój własnych zainteresowań, hobby, pasję, miłość (niejedno ma imię), przyjaźń, uczestnictwo w kulturze, rozwój religijny, nowe cele, wartości, misje, znalezienie rówieśniczej grupy wsparcia, branie udziału w działalności wybranej placówki senioralnej. Niewątpliwie w pokonywaniu samotności pomagać może medytacja, bogate życie wewnętrzne (rozwój duchowy), zmiana dotychczasowego stylu życia czy kontakt z naturą. Największą siłę widzę jednak w twórczości własnej, którą rozumiem nie tylko jako twórczość artystyczną (malarstwo, poezja, taniec, śpiew, itp.). Może ona dotyczyć wszystkich dziedzin życia, np. pasji genealogicznej, jaką jest tworzenie historii własnej rodziny, może nią być rękodzielnictwo, z całym bogactwem technik. Wiele możliwości dają nowe technologie (społeczności sieciowe). Pielęgnowanie w sobie zachowań twórczych pozwoli mieć poczucie nowej, wyższej, jakości życia, a co za tym idzie, satysfakcji wewnętrznej, która przełamuje mur samotności, pozwala zbliżyć się do innych ludzi. Przekonująco ujęła analizowany tu problem samotności wybitna przedstawicielka psychologii humanistycznej Charlotte Bühler, pisząc tak o ostatniej fazie życia: „Wtedy życie jest już spełnione, ponieważ przeznaczenie
w zasadzie zostało urzeczywistnione; do tego momentu rozstrzygnęło się także, czy życie jest w zasadzie udane, czy nieudane. Są również inne zakończenia takie, w których szybko i przy mobilizacji wszelkich jeszcze istniejących sił i możliwości wszystko ma być nadrobione
i załatwione, wszystko, czego zaniedbano wcześniej: zaniechana przyjemność, niewykonane zobowiązanie, nieosiągnięty wynik; i także, w których, po wydałoby się już spełnionym
i zakończonym życiu, na koniec pokazuje się nieoczekiwanie coś nowego, jak zaczynająca się na nowo nadbudowa nad tym, co było dotychczas”. Dlatego, jakże często własną kreatywność odkrywamy dopiero w późnej dorosłości.”
Wnuk W., Obrazy starości myślą malowane, Wrocław 2016, s.47-51.
Wirtualne skarby polskich miejsc sakralnych i kulturowych odkrywali seniorzy w trakcie drugiego spotkania zorganizowanego w ramach cyklu seminaryjnego Pandemia – samotność czy aktywne wyzwanie, które odbyło się w dniu 29 kwietnia 2020 r. Celem tego spotkania było pokazanie seniorom jak mogą korzystać z wirtualnych dóbr kultury oraz jakie instytucje kulturalne udostępniają swoje zbiory w Internecie.
W spotkaniu, tak jak poprzednio, udział wzięli przedstawiciele organizacji zrzeszających seniorów z Województwa Dolnośląskiego, aktywni zawodowo nauczyciele oraz pracownicy takich ośrodków, jak Straż Miejska czy Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu. Po przywitaniu gości przez Halinę Nawrotek, nauczyciela-konsultanta DODN we Wrocławiu, uczestnicy wydarzenia wysłuchali prezentacji na temat wirtualnych zasobów m.in. polskich muzeów i miejsc sakralnych.
Dzięki łączom internetowym zwiedzili zamek krzyżacki w Malborku, kopalnię soli w Wieliczce czy Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach. Nie czekając w kolejkach po bilety oraz nie musząc pokonywać długich kilometrów tras przeznaczonych dla turystów, podziwiali dzieła sztuki czy wyroby wykonane z soli. Wirtualna wycieczka była okazją do wzajemnej wymiany informacji na temat różnych instytucji udostępniających swe zasoby w Internecie. Wśród nich znajdują się przecież nie tylko muzea czy kościoły, ale także biblioteki, które swoje zbiory prezentują w wirtualnym świecie. Dzięki czytnikom czy smartfonom, każdy z nas może czytać zarówno klasyków światowej literatury, jak i korzystać z podręczników szkolnych.
Mariola Mucha omówiła „internetowe biblioteki”, które umożliwiają darmowe – i co ważne – legalne korzystanie z ebooków i audiobooków. Lista adresów internetowych w załączeniu. Osoby biorące udział w seminarium miały także okazję do podzielenia się własnymi przemyśleniami i doświadczeniami na temat podróży po nieprzebranych zasobach kultury świata Internetu.
Spotkanie zakończyła informacja o niebezpieczeństwach, jakie czyhają na seniorów
w trakcie pandemii koronawirusa. Nie tylko bowiem zagraża im wirus, ale także złodzieje, którzy wykorzystując obecną sytuację próbują wykorzystać dobre serce drugiego człowieka. Każdy z uczestników otrzymał plansze z informacjami o zagrożeniach oraz praktycznymi wskazówkami, jak się przed nimi chronić. Ponadto uczestnicy seminarium obejrzeli krótki film przedstawiający, jak można aktywnie wykorzystać czas w zaciszu domowym.
Tematem trzeciego spotkania w ramach cyklicznie odbywającego się seminarium dla seniorów, było twórcze spędzanie wolnego czasu. Odbyło się ono 27 maja 2020 r. za pośrednictwem jednej z platform internetowych, a jego celem było zdobycie wiedzy na temat tworzenia drzew genealogicznych, promowanie tradycji rodzinnych, rozwijanie umiejętności manualnych jako formy spędzania czasu wolnego przez seniorów.
Tym razem wśród zaproszonych gości był m.in. Pan Grzegorz Mendyka, Prezes Śląskiego Towarzystwa Genealogicznego we Wrocławiu. Uczestnikom seminarium opowiedział nie tylko o swoim rodzinnym drzewie genealogicznym, ale także podzielił się wiedzą o sposobach poszukiwania własnych korzeni. Zaznaczył, że tworzenie drzewa genealogicznego trzeba zacząć od podstaw, tj. od nauki obsługi komputera, czy poprawnego robienia zdjęć oraz ich skanowania. Jednocześnie Pan Grzegorz Mendyka zasygnalizował, że jednym z problemów, na jaki często napotyka w trakcie swojej pracy, jest trudność dotarcia
z informacją do seniorów o takiej możliwości spędzania wolnego czasu. W rozwiązaniu tego problemu pomaga niewątpliwie współpraca z różnymi instytucjami. Pan Mendyka wyraził chęć nawiązania współpracy ze szkołami oraz nauczycielami.
Drugą zaproszoną osobą, która zaprezentowała na spotkaniu swój sposób spędzania wolnego czasu, była Pani Barbara Śmietana. Jest to seniorka z Wrocławia, która wykorzystuje wolny czas na wykonywanie licznych robótek ręcznych takich, jak ozdoby świąteczne. W trakcie seminarium Pani Barbara wraz z uczestnikami wykonała – używając papieru, kleju i drucika – piękny kwiat. Dopełnienie warsztatu jest zamieszczona poniżej fraszka:
Sekcja rękodzieła
Jednostronne oceny mają żywot krótki,
Że rękodzieło to ręczne robótki,
Bo to jest w pełni artystyczna praca,
Która ich twórcę uczy i wzbogaca,
Bo jest nasza uczelnia świątynią nauki,
Rękodzieło podnosi zaś do rangi sztuki.
Jan Zacharski
Uzupełnieniem spotkania niech będzie zacytowany poniżej fragment książki dr Walentyny Wnuk z cytowanej już książki:
„Czy warto dokonywać bilansu życia?
Zjawisko bilansu życia widoczne jest na różnych etapach rozwoju każdego człowieka. Z uwagi na charakteryzującą ludzi starszych tendencję do refleksji nad życiem, my szczególnie jesteśmy do tego predestynowani. Potocznie częściej mówi się o zadowoleniu
z życia, niż o bilansie życiowym. Pomiędzy tymi terminami istnieje jednak znacząca różnica.
O zadowoleniu z życia możemy mówić w różnych jego okresach, natomiast o bilansie wówczas, gdy oceniamy osiągnięcia i porażki w dłuższym odcinku czasu. Zdaniem badaczy
o zadowoleniu z życia decyduje pięć czynników: pełnienie codziennych obowiązków
z przyjemnością; przeświadczenie, że żyjemy pełnią życia; przekonanie, że osiąga się swój cel; posiadanie dobrego zdania o sobie; optymistyczne nastawienie.
Można założyć, że bilans życia jest nieustannym poszukiwaniem zadowolenia z życia. Łacińskie słowo „bilanx” oznacza wagę o dwóch szalach. Na jednej z nich umieścić można to, co było wartością w życiu człowieka, na drugiej straty, niepowodzenia, porażki.
Kiedy skłonni jesteśmy do myśli bilansujących? Na ogół w chwilach poważnej choroby,
w przeżywaniu bolesnych doświadczeń. Właśnie w okresie późnej dorosłości mamy sposobność do podjęcia refleksji nad własnym życiem. Jest to naturalna potrzeba każdego dojrzałego człowieka. Powiem więcej, jest dojrzewaniem w społeczeństwie. Pojawiają się pytania sobie stawiane: czy dobrze zrobiłem? co osiągnąłem? co straciłem? co mogłem zrobić lepiej?. Zastanawiamy się, czy przeżyliśmy życie wykorzystując w pełni swoje możliwości, uzdolnienia i talenty, ale również okazje oferowane przez życie. To wszystko jest poszukiwaniem sensu życia. Bilans życia stanowi więc aktywne ustosunkowanie się do własnej przeszłości, próbę jej podsumowania, reinterpretację minionych doświadczeń, nacechowane dystansem.
W życiu każdego człowieka można i należy znaleźć takie fakty, wartości, zjawiska, które zasługują na pozytywną ocenę. Jeżeli bilans własnego życia wyda się nam być negatywny, to naszym obowiązkiem jest „przerobić” go na pozytywny. Nie możemy sami się krzywdzić. Powinniśmy pogodzić się z tym, kim jesteśmy, jakimi byliśmy, jak przeżyliśmy swoje życie; z wyborami, jakich dokonaliśmy. To stanowi o naszej mądrości życiowej – umiejętności wykorzystania swojego doświadczenia życiowego. Jest to równoznaczne
z odkryciem sensu życia oraz przekonanie o wartości drogi życiowej, mimo świadomości, że mogłaby ona wyglądać inaczej.
Pozytywny bilans występuje wówczas, gdy człowiek czuje się szczęśliwy, ma zaufanie do ludzi, jest towarzyski, ma szacunek do siebie. To wszystko objawia się aktywnością, zadowoleniem z życia, szczerością w kontaktach z ludźmi. Radzimy sobie wówczas
z pokonywaniem kryzysów, pomagamy innym, czas „wolny” staje się czasem „zajętym”. Jesteśmy zdrowsi i znośniejsi dla otoczenia.”
Wnuk W., Obrazy starości myślą malowane, Wrocław 2016, s.27-28.
Spotkanie w czerwcu było podsumowaniem, kończącego się cyklu spotkań. Pani Halina Nawrotek, wicedyrektor Dolnośląskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu podziękowała obecnym uczestnikom za aktywny udział i zaangażowanie oraz zaprosiła uczestników do udziału w następnych spotkaniach w nowym roku szkolnym 2020/2021.
(Załącznik nr 1)
Krótki przewodnik po inicjatywach promujących nowoczesne czytelnictwo oraz miejscach umożliwiających wirtualne zwiedzanie w Internecie.
Baza LEGIMI to zbiór e-booków i audiobooków klasyków, bestsellerów i nowości do czytania i słuchania. We Wrocławiu dostęp do książki on-line znajdujących się w bazach LEGIMI oraz EBSCO ułatwiają, między innymi, Miejska Biblioteka Publiczna oraz Dolnośląska Biblioteka Publiczna im. Tadeusza Mikulskiego. Bazy dostępne są dla zarejestrowanych czytelników biblioteki.
Platforma EBSCO to zbiór wielojęzycznych książek w wersji elektronicznej dla dorosłych i młodzieży. Znajdują się na niej e-booki wiodących wydawców z wielu dziedzin, między innymi z medycyny, języków obcych, sportu, gier, finansów, geografii, podróży.
Nie wymaga logowania. Chmura Czytania zawiera bazę ciekawych książek polskich i zagranicznych autorów. Można tam znaleźć prozę, poezję, poradniki, eseje, a także niektóre pozycje w oryginalnej wersji językowej. Chmura Czytania udostępnia książki autorów mówiących rzeczy ważne, warte poznania, przypomnienia, czy wręcz odkrycia na nowo przez współczesnych czytelników.
Strona ta umożliwia czytanie książek i pobranie ich za darmo. Można również przeglądać teksty online. Baza zawiera między innymi romanse, powieści, fantastykę. Książki do pobrania szeregowane są według tematów ułożonych w porządku alfabetycznym.
Czytaj PL to największa akcja czytelnicza w Polsce. Powstała też edycja specjalna na czas kwarantanny. Specjalnej edycji akcji Czytaj PL towarzyszy hasło #PolećDalej! Na ten trudny i wyjątkowy czas kwarantanny przygotowano aż 30 darmowych książek w formie ebooków i audiobooków!
Książki znajdujące się w kategorii darmowych ebooków w sklepie internetowym Woblink.com należą do różnych obszarów. Są tutaj zarówno klasyczne utwory literackie, literatura współczesna, magazyny tematyczne, jak i literatura specjalistyczna. Darmowe ebooki to książki w pełnej wersji, które każdy zarejestrowany użytkownik może nieodpłatnie dodać do swojej wirtualnej półki. Obecnie w ofercie księgarni Woblink.com znajduje się ponad tysiąc bezpłatnych ebooków.
Rozbudowana baza lektur szkolnych i klasyków literackich w postaci ebooków i audiobooków. Dostępne e-woluminy zostały profesjonalnie wydane, opatrzone przypisami i udostępnione we wszystkich popularnych formatach od PDF do MOBI. Dostęp jest darmowy, ponieważ w bazie znajdują się książki, do których prawa autorskie już wygasły.
Z inicjatywy Fundacji Nowoczesna Polska zebrano je w jednym miejscu.
Serwis zawiera wiele szkolnych lektur wraz z ich wykazem oraz opisami. Książki są dostępne online oraz do pobrania w wielu formatach, także na czytniki. Projekt realizowany jest w ramach Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej.
Polona.pl
Największa w Polsce biblioteka cyfrowa. Zawiera stare książki oraz inne zdigitalizowane zbiory. Większość z nich należy do domeny publicznej, są więc darmowe.
Empik Premium bezpłatnie przez 60 dni
Empik przygotował promocyjny dostęp do bazy 11 tysięcy e-booków i audiobooków dostępnych w ramach aplikacji Empik Go dostępnej na Androida i iPhone’a.
Portal, na którym można odbyć wycieczki panoramiczne do takich miejsc, jak Kraków, Muzeum Zamkowe w Malborku czy Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach.
Obszerna baza i wyszukiwarka zasobów kultury. Dzięki tej stronie można odbyć wirtualny spacer po miejscach sakralnych i zabytkowych.
Opracował Zespół w składzie:
Halina Nawrotek, wicedyrektor DODN we Wrocławiu
Mariola Mucha, nauczyciel-konsultant DODN we Wrocławiu
Barbara Bieńkuńska, nauczyciel-konsultant DODN we Wrocławiu
Ksiądz Piotr Sierzchuła, nauczyciel-konsultant DODN we Wrocławiu
