Relacja z konferencji „Bezpieczeństwo, spokój, nauka – priorytety edukacji dzieci ukraińskich”
Opracowała: Krystyna Pac-Marcinkowska, nauczyciel-konsultant w DODN, filia Wałbrzych
23 marca w wałbrzyskiej filii DODN, odbyła się w formule online konferencja pt. „Bezpieczeństwo, spokój, nauka – priorytety edukacji dzieci ukraińskich”. Była to szybka reakcja na potrzeby środowiska edukacyjnego w związku z koniecznością wsparcia uchodźców z Ukrainy, a szczególnie dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. W polskiej szkole od dawna pojawiały się dzieci z różnych krajów, w tym z Ukrainy, które mogą skorzystać z przyjaznych regulacji prawnych i realizować obowiązek szkolny. Wojna spowodowała masową migrację ludności ukraińskiej, szczególnie kobiet z dziećmi i osób starszych. Nasza szkoła stanęła przed trudnym wyzwaniem: umożliwić jak najszybciej dzieciom z Ukrainy rozpoczęcie przerwanej edukacji w atmosferze spokoju i poczucia bezpieczeństwa. Tytuł konferencji jest nieprzypadkowy, wynika bowiem ze świadomości hierarchii wartości i potrzeb. Trauma, stres nie są stanami, które powinny towarzyszyć człowiekowi w realizacji codziennych wyzwań, stąd konieczne jest, by najpierw zadbać o dobrostan psychiczny dzieci i młodzieży, a dopiero później o ich naukę i realizację treści przedmiotowych.
Konferencję otworzyła Mariola Berg, Kierownik Filii DODN w Wałbrzychu. Zasygnalizowała, że spotkanie jest jednym z wielu wydarzeń planowanych w najbliższym czasie, w ramach wsparcia dla dyrektorów i nauczycieli dolnośląskich szkół i placówek w sytuacji, kryzysowej. Podkreśliła rangę tematu ze względu na trudną sytuację, w jakiej znaleźli się nasi sąsiedzi zza wschodniej granicy. Podziękowała za obecność na konferencji, zainteresowanie problematyką edukacji najmłodszych uchodźców z Ukrainy, a także za chęci stworzenia im możliwie optymalnych warunków do rozwoju.
Pierwszy wykład pt. „Psychologiczno-pedagogiczne aspekty wspierania dzieci przybyłych z Ukrainy” wygłosiła Urszula Polowy, Dyrektor Miejskiej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wałbrzychu. Odnosząc się do wielu aspektów pomocy zasygnalizowała, że nie możemy mówić o czynnym udziale uczniów z Ukrainy w systemie edukacji, póki nie zapewnimy im bezpieczeństwa i spokoju. Zwróciła też uwagę na znaczenie komunikacji językowej i pozawerbalnej, od których uzależniona jest jakość budowanych relacji. Cenne były rekomendacje, które na pewno ukierunkują działania osób pracujących z ukraińskimi uczniami. Pani Dyrektor zasygnalizowała też, że część dzieci z Ukrainy wymaga specjalistycznego wsparcia merytorycznych pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Jako następny głos zabrał ksiądz Mariusz Kiślak z Prawosławnej Parafii Wszystkich Świętych w Wałbrzychu. W wystąpieniu „Spokój – filar skutecznego powrotu dzieci po/w traumie do aktywności szkolnej” zwrócił uwagę na potrzebę wyciszenia emocji i bycia we wspólnocie. Podzielił się swoimi obserwacjami z pracy z wolontariuszami na temat konieczności włączenia dzieci z Ukrainy do działań lokalnej społeczności.
Kolejną prelegentką na konferencji była Karolina Głuszek, nauczycielka-konsultantka z wałbrzyskiej filii DODN. Odnosząc się do tematu „Bezpieczna przystań – szkoła miejscem dobrych relacji” poleciła materiały edukacyjne o walorach terapeutycznych. Podkreśliła, że osoby dorosłe, w tym nauczyciele, są strażnikami bezpieczeństwa dzieci i na nich spoczywa obowiązek podjęcia natychmiastowych działań, by umożliwić wyjście z traumy. Zaapelowała o przełamanie bezradności, by nie zarażać nią młodych ludzi, o „bycie z sobą” i empatię. Poleciła posłużenie się „imagineskopem” – wyobrażeniowym urządzeniem, które pozwala uruchomić wyobraźnię i wzbogacić ją o optymistyczne elementy rzeczywistości. Dla dzieci może być skutecznym narzędziem terapeutycznym, które pozwala znaleźć i odczuć pozytywne emocje.
Małgorzata Chojda-Ozga, doradczyni metodyczna w zakresie języka polskiego z wałbrzyskiej filii DODN, w wystąpieniu pt. „Aby język nie był barierą… Tworzenie przyjaznej przestrzeni do efektywnego porozumiewania się” odwołała się do praktyki szkolnej i pokazała, jak dzieci potrafią być kreatywne w aktach komunikacji z drugim człowiekiem, nawet w sytuacji, gdy nie łączy ich wspólny język. Mając już wcześniejsze doświadczenie w pracy z zespołami wielokulturowymi i wielojęzycznymi uspokoiła uczestników konferencji, sygnalizując, że procesy wychowania i nauczania mogą przebiegać bez zakłóceń i być interesujące dla wszystkich stron, gdy będzie się otwartym na sztukę komunikacji na poziomie języka, gestów i mowy ciała. Przedstawiła aktywność swojej ukraińskiej uczennicy, która z rówieśnikami pracuje nad polsko-ukraińskim słownikiem łączącym słowo z obrazem. Przedstawiła także dekalog dobrej komunikacji, wzbogacony jednak o jedenaste „przykazanie”: BYCIE Z SOBĄ!
„Ocenianie bez oceniania, czyli jak rejestrować i komunikować postępy dzieci ukraińskich” to z kolei temat podjęty przez Krystynę Pac-Marcinkowską, nauczycielkę, konsultantkę wałbrzyskiej filii DODN. Zwróciła uwagę, że ocenianie jako element regulacji prawnych, integralna część procesu nauczania / uczenia się, pierwiastek motywacji będzie dotyczyło dzieci ukraińskich, ale nie może być stosowane bez świadomości, że jest źródłem stresu. Nie ma odniesienia do znanych wymagań wynikających z obowiązującej podstawy programowej itp. Trzeba odnotowywać osiągnięcia uczniów ukraińskich, tak, aby ocena opisowa była przyjazna, przekazana prostym, czasem obrazkowym językiem, eksponująca głównie mocne strony ucznia i rejestrująca najmniejsze osiągnięcia.
Specjalnym gościem konferencji była Pani Irena Rerich, Pełnomocnik przy Prezydencie Miasta Wałbrzycha ds. Cudzoziemców, która od wielu lat wspiera osoby niepolskiego pochodzenia, które zamieszkały w Wałbrzychu. Od końca lutego wspiera swoich rodaków, którzy uciekli z ogarniętej wojną Ukrainy. Pełniąc codziennie długie dyżury w miejscu przeznaczonym przez Urząd Miasta miejscu (MOPS, ul. Kilińskiego 1) udziela informacji na wszystkie tematy, które mogą dotyczyć uchodźców, w tym kwestii związanych z kontynuacją nauki. Pani Irena Rerich ze wzruszeniem podziękowała za udzielaną pomoc.
Podsumowania konferencji dokonała Pani Mariola Berg i zarazem zaprosiła uczestników na kolejne wydarzenia edukacyjne związane z sytuacją edukacyjną dzieci i młodzieży z Ukrainy. W kwietniu odbędzie się spotkanie pt. „Projekt Integracja”, a w maju pt. „Od działań doraźnych do rozwiązań systemowych – sytuacja dzieci ukraińskich w polskiej szkole”. Ostatni tytuł jest znaczący, gdyż wszystkie podmioty środowiska edukacyjnego podjęły już działania. Niektóre wszakże wymagają umocowania prawnego, są zależne od decyzji i pieniędzy, które są w gestii samorządów lub rządu. Edukacja wymaga przemyślanych, systemowych rozwiązań nawet wtedy, gdy sytuacja jest mało stabilna.
Organizatorzy konferencji mają satysfakcję z licznego grona odbiorców i pozytywnej ewaluacji, która potwierdziła znak jakości podejmowanych przez ośrodek działań, a dodatkowo pozwoliła określić potrzeby środowiska nauczycielskiego w zakresie wspierania uczniów z Ukrainy.
