Chcesz mieć racje czy relacje – Dobrostan kadry pedagogicznej
Autorka relacji: dr Jolanta Horyń, nauczyciel-konsultant DODN we Wrocławiu
***
Każdy z poranków świata przychodzi raz tylko, wszystkie mijają bezpowrotnie
Pascal Quignard
Zgodnie z założeniami promocji zdrowia, „zdrowie jest tworzone przez ludzi w codziennym życiu, we wszystkich siedliskach, w których żyją, uczą się pracują, wypoczywają, bawią się: jednym z siedlisk jest szkoła i jej społeczność – nauczyciele, pracownicy niepedagogiczni, uczniowie i ich rodzice”[1]. Autorki publikacji zwracają uwagę, że aby zrealizować koncepcję Szkoły Promującej Zdrowie istotne są dwa, powiązane z sobą, rodzaje działań: działania indywidualne ludzi oraz działania wspólne społeczności. Natomiast warunkiem skuteczności działań jest uczestnictwo i zaangażowanie jak największej liczby członków danej społeczności[2].
Całościowe podejście do promocji zdrowia w szkole wskazuje na elementy tego systemu: zdrowie uwzględnione jest w polityce i koncepcji szkoły; środowisko społeczne szkoły sprzyja zdrowiu i dobremu samopoczuciu uczniów i pracowników, panują dobre relacje i współpraca między różnymi grupami społeczności szkolnej, szkołą i rodzicami; środowisko fizyczne szkoły sprzyja zdrowiu i samopoczuciu uczniów i pracowników; rozwijane są umiejętności dbałości o zdrowie i kompetencje do działania uczniów i pracowników; obserwuje się tworzenie związków społecznych z rodzicami uczniów, ważnymi osobami/ grupami, poszukiwanie sojuszników; współpracę z pracownikami medycznymi[3]. Założenia realizacji szkolnych programów promocji zdrowia wskazują na istotny budulec całego systemu, jakim są relacje międzyludzkie, czyli związki między ludźmi, sposób komunikowania się, wyrażanie uczuć i postaw, przekazywanie informacji.
12 grudnia 2023 w Dolnośląskim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu (zdalnie z Filii Legnica) odbyła się VII Wojewódzka Konferencja Zespołu ds. Promocji Zdrowia. Tematem wiodącym był istotny element z zakresu komunikacji, czyli Chcesz mieć rację czy relację?
W konferencji wzięli udział praktycy, którzy z pełnym przekonaniem i swadą dzielili się przykładami dobrych praktyk w zakresie realizacji wielokierunkowej koncepcji szkoły promującej zdrowie, ze szczególnym zwróceniem uwagi na temat wiodący konferencji, czyli ukazanie współpracy społeczności szkolnej na rzecz promocji zdrowia w kontekście dobrego samopoczucia uczniów oraz zaangażowania pracowników i rodziców.
Na uwagę zasługiwały wystąpienia przedstawicieli:
– Szkoły Podstawowej nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi w Głogowie im. Kawalerów Orderu Uśmiechu, Pani Marty Gołąbek, szkolnego koordynatora Szkoły Promującej Zdrowie,
– Szkoły Podstawowej nr 1 im. Janusza Kłusocińskiego w Bolesławcu, Pani Moniki Fabian, szkolnego koordynatora Szkoły Promującej Zdrowie,
– Zespołu Szkolno– Przedszkolnego w Ciepłowodach, Pani Ewy Bębenek, szkolnego koordynatora Szkoły Promującej Zdrowie .
Dolnośląski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli reprezentowali p. Mariola Berg, wicedyrektor DODN oraz p. Jan Lewandowski, kierownik DODN w Filii Legnica, nadzorujący zespół konsultantów wspierających merytorycznie Dolnośląski Szkół Promocji Zdrowia w Dolnośląskim Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli,
W ramach wystąpienia wprowadzającego dr Jolanta Horyń (autorka tejże relacji) przedstawiła temat: „Dobrostan kadry pedagogicznej. Szczęście i pasje w życiu”.
Wykład wprowadzający dotyczył bardzo ważnego tematu w zakresie pracy dorosłych i budowania poczucia szczęścia w życiu prywatnym i zawodowym w oparciu o relacje międzyludzkie w kontekście spełnienia w życiu prywatnym i zawodowym. Zagadnienie psychologii pozytywnej pojawiło się pod koniec XX wieku, kiedy w roku 1998 profesor Martin Seligman, prezydent Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, wygłosił przemówienie, w którym wezwał psychologów do zmiany podejścia i koncentracji na ludzkiej sile, a nie, jak było to do tej pory, tylko na słabościach.
„Psychologia pozytywna to dziś bardzo szybko rozwijająca się dziedzina psychologii. Jest jedną z nowszych gałęzi nauki (…). Psychologia pozytywna to nauka o pozytywnych aspektach życia człowieka takich jak szczęście, dobre samopoczucie, rozkwit, mocne strony, mądrość, kreatywność czy zdrowie psychiczne[4].
Definicję szczęścia zaproponowała psycholog Sonja Lyubomirsky, autorka książki „Wybierz szczęście”. Według niej to „doświadczanie radości, zadowolenia i dobrego samopoczucia, połączone ze świadomością tego, że nasze życie jest dobre, wartościowe i ma sens”. Takie ujęcie wydaje się bardzo kompletne, traktując szczęście jako doświadczanie pozytywnych emocji na co dzień (np. radości), gdy robimy coś przyjemnego, a zarazem doświadczenie dobrego samopoczucia psychicznego w ogóle oraz sensowności życia. Aspekt sensowności i wartości życia jest także istotnym komponentem szczęścia, gdyż człowiek nie może być szczęśliwy, jeśli twierdzi, że jego życie nie ma sensu i warto je zakończyć.
Warto podkreślić, że psychologia pozytywna nie jest nauką o pozytywnym myśleniu i patrzeniu na świat przez „różowe okulary”. Niewątpliwie priorytetem jest pozytywne myślenie, jednak psychologia pozytywna zajmuje się człowiekiem dużo szerzej niż tylko przez określony, pozytywny sposób interpretacji świata.
Psychologia pozytywna opisuje rzeczywistość taką, jaka jest i poszukuje w niej szans na życie w pełni. Seligman twierdzi, że „dobrostan” jest konstruktem mierzalnym, na który składa się pięć niezależnych elementów[5], stanowiących listę potrzeb
Aby czuć się dobrze, niezbędne są:
➤ Pozytywne emocje – radość, duma, wzruszenie – to tylko kilka przykładów pozytywnych emocji, które mogą pomóc w osiąganiu dobrostanu.
➤ Relacje – „człowiek został stworzony do życia z innymi ludźmi, dlatego ich jakość bezpośrednio wpływa na poziom odczuwanego dobrostanu. Dbałość o bliskie relacje to także budowanie swojej sieci wsparcia, poczucia bezpieczeństwa i źródło pozytywnych wzmocnień”[6].
➤ Zaangażowanie – zjawisko stanowczości oraz stan przepływu (flow).
➤ Sens życia – Roy Bumeister i Kathleen Wohs twierdzą, że poczucie sensu własnego życia to stan psychiczny, związany z zaspokajaniem czterech potrzeb egzystencjalnych człowieka (cel, wartości, poczucie wpływu na siebie i otoczenie, samoakceptacja).
➤ Osiągnięcia – realizacja planów, spełnianie swoich marzeń.
Wszyscy prelegenci w swoich wystąpieniach wskazywali na powyższe elementy, które nieodłącznie wiążą się z potrzebą budowania dobrych relacji nie tylko w kontekście promocji zdrowia, ale przede wszystkim z dbałością o dobrostan całej społeczności szkolnej. Wystąpienia praktyków były kolejną inspiracją do planowania nowych wydarzeń edukacyjnych oraz tworzenia sieci współpracy placówek oświatowych ze społecznością lokalną.
Bibliografia:
- Kwiatek Piotr OFMCap, Wilczewska Katarzyna CSFM (2015). Czym jest a czym nie jest psychologia pozytywna? Poszukiwanie paradygmatu. W: „SEMINARE” t. 36, nr 4, s. 135-145.
- Trzebińska E. (2008). Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
- Seligman M. (2008). The new area of positive psychology. Wystąpienie TED: https://www.youtube.com/watch?v=9FBxfd7DL3E
————————————-
[1] Szkoła Promująca Zdrowie. Podręcznik dla szkół i osób wspierających ich działania w zakresie promocji zdrowia. Praca zbiorowa pod redakcją naukową B. Woynarowskiej i M. Woynarowskiej- Sołdyn. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2019 s. 15.
[2] Tamże, s. 15.
[3] Tamże, s. 15.
[4] https://be.unum.pl/pozytywnie-przez-zycie-czyli-o-psychologii-pozytywnej/
[5] https://www.apteka-melissa.pl/blog/artykul/psychologia-pozytywna-nauka-o-ludzkim-szczesciu,489.html
[6] Tamże.
