Relacja z konferencji „Kształcenie zawodowe a oczekiwania rynku pracy”

Relacja z konferencji „Kształcenie zawodowe a oczekiwania rynku pracy”

Opracowała: Ewa Norkowska, nauczyciel-konsultant w DODN we Wrocławiu

W dniu 15 kwietnia 2021 r. w DODN we Wrocławiu odbyła się konferencja pt. „Kształcenie zawodowe a oczekiwania rynku pracy”. Tematyka konferencji wpisała się w społeczną dyskusję o potrzebie ciągłego dostosowywania szkolnictwa zawodowego do potrzeb rynku pracy. Celem konferencji było ukazanie wzajemnych powiązań między szkołą, pracodawcami oraz instytucjami, które wspierają szkolnictwo zawodowe. Rozmawialiśmy o oczekiwaniach pracodawców wobec szkolnictwa zawodowego, możliwościach kształcenia w określonych zawodach oraz o nabywaniu dodatkowych umiejętności i kwalifikacji rynkowych przez uczniów. Zastanawialiśmy się nad tym, jak wspierać uczniów szkół branżowych i techników i wreszcie, skąd pozyskać fundusze na sfinansowanie planowanych przedsięwzięć mających na celu rozwój i promowanie kształcenia zawodowego. Spotkanie prowadziła Pani Ewa Norkowska, nauczyciel-konsultant DODN we Wrocławiu. Czat moderowali Państwo: Barbara Bieńkuńska i Lech Stempel – nauczyciele-konsultanci DODN we Wrocławiu. Konferencję otworzyła Pani Halina Nawrotek – Wicedyrektor DODN we Wrocławiu. W swoim wystąpieniu wprowadziła uczestników w tematykę spotkania oraz przywitała Prelegentów i Gości zaproszonych na konferencję.

Merytoryczną część konferencji rozpoczęła Pani Małgorzata Reichel – nauczyciel konsultant DODN we Wrocławiu Filia w Wałbrzychu, która przedstawiła „Ofertę szkół kształcących w zawodach w kontekście prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy”.
W swojej wypowiedzi zwróciła uwagę na podstawy prawne dotyczące kształcenia zawodowego, w tym w szczególności wskazała na konieczność współpracy szkoły z pracodawcami oraz konieczność zdobywania dodatkowych umiejętności i kwalifikacji przez uczniów. Szczegółowo omówiła prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy w nadchodzącym roku szkolnym oraz ofertę szkół w zakresie proponowanych kierunków kształcenia. Zwróciła także uwagę na rolę doradztwa zawodowego realizowanego w szkołach. Z przedstawionych
przez Prelegentkę informacji wynika, że oferty dolnośląskich szkół są zbieżne z prognozami związanymi z lokalnym i krajowym rynkiem pracy – dobrze byłoby, żeby z tych ofert zechcieli skorzystać uczniowie. Zainteresowanie ofertą szkół kształcących w zawodach (duża ilość odsłon zamieszczonych w Internecie ofert) może wskazywać na rosnącą popularność kształcenia zawodowego.

Nasz kolejny gość  Pan Grzegorz Zgorzelski, HR Manager w firmie Korea Casting Poland, będącą częścią koreańskiego koncertu KAC Co. Ltd.  w Żarowie (Wałbrzyska Specjalna  Strefa Ekonomiczna), w swojej wypowiedzi przedstawił oczekiwania rynku pracy wobec szkolnictwa zawodowego. To biznesowe spojrzenie na szkolnictwo zawodowe uświadomiło uczestnikom konferencji konieczność integracji szkół z lokalnymi pracodawcami w zakresie wspólnego tworzenia programów nauczania oraz programów praktyk zawodowych, potrzebę skupienia się na praktycznych rozwiązaniach stosowanych w biznesie oraz położenie nacisku na kształtowanie u uczniów kompetencji „miękkich” i właściwych postaw. Uwaga nauczycieli powinna być skupiona nie tylko na zdobywaniu przez uczniów kwalifikacji zawodowych oraz umiejętności praktycznych, ale też na konieczności rozwijania i wzmacniania ich kompetencji kluczowych. Pracodawcy poszukują pracowników o określonych kwalifikacjach zawodowych, zgodnie ze swoimi potrzebami, kierunkiem działalności, wymogami prawnymi, ale tylko na wstępnym etapie rekrutacji kwalifikacje zawodowe są decydujące. O ostatecznym zatrudnieniu decydują  przede wszystkim kompetencje „miękkie” osoby ubiegającej się  o zatrudnienie.

Naszym gościem była także Pani Małgorzata Lucińska, Dyrektor Biura Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Wałbrzychu. W wystąpieniu pt. „Kształcenie rzemieślnicze w edukacji zawodowej” omówiła rozwiązania wypracowane przez rzemiosło, które sprawdziły się w działaniach i mogą być wzorcem dla angażowania się innych środowisk w kształcenie zawodowe. Kształcenie rzemieślnicze w Polsce odbywa się w systemie dualnym, który jest korzystny dla całej gospodarki, a małe i średnie przedsiębiorstwa dają realną możliwość poznania zawodu w szerszej perspektywie. Przedstawiciele rzemiosła wskazują na konieczność wprowadzenia zmian w zakresie kształcenia ogólnego, aby uczeń mógł bardziej skupić się na szkoleniu zawodowym. Jako alternatywne rozwiązanie proponują intensywne staże po zakończeniu nauki w szkole.
Także w wypowiedzi Pani Dyrektor wybrzmiała konieczność rozwijania u uczniów kompetencji „miękkich” oraz podejmowanie działań mających na celu promowanie właściwego wizerunku pracownika wykwalifikowanego.

O możliwościach pozyskania środków unijnych na kształcenie zawodowe w nowej perspektywie finansowej na lata 2022 – 2027 opowiedziała uczestnikom konferencji Pani Lilla Jaroń, Wicedyrektor Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy we Wrocławiu.
W swojej wypowiedzi zwróciła uwagę na podstawowe problemy rynku pracy, w tym na problemy z jakimi borykają się bezrobotni, zwłaszcza ludzie do 30 roku życia. Z uzyskanych informacji wynika, że decydenci dostrzegają problemy społeczne i potrzebę wspierania działań sprzyjających integracji, co jest szczególnie ważne w okresie pandemii, która te problemy pogłębiła. Pani Lilla Jaroń omówiła główne założenia programu Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego, strukturę programu i instytucje oraz osie priorytetowe, ze szczególnym uwzględnieniem Osi I „Lepsze polityki dla rozwoju społecznego” (Edukacja, Edukacja zawodowa).W nowej perspektywie finansowej środki finansowe z Unii Europejskiej mają wesprzeć działania ukierunkowane na rozwój przedsiębiorczości i zdobywanie umiejętności cyfrowych, na kształcenie zawodowe oraz promowanie równego dostępu do wysokiej jakości i włączającego kształcenia zawodowego. Zakłada się także dofinansowanie przedsięwzięć mających na celu unowocześnianie i zwiększanie efektywności doradztwa zawodowego. Pozyskane informacje umożliwią dyrektorom szkół zawodowych i organom prowadzącym szkoły przygotowanie tematyki projektów adekwatnych do potrzeb konkretnych środowisk szkolnych, którą będzie można doprecyzować już po ogłoszeniu konkursów na dofinansowanie projektów z EFS.

O możliwościach pozyskiwania przez uczniów kwalifikacji potrzebnych na rynku pracy oraz umiejętności dodatkowych opowiedział uczestnikom konferencji Pan Sławomir Szymczak, Regionalny lider ds. Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji w Instytucie Badań Edukacyjnych . W swojej wypowiedzi wskazał na bogactwo opisu kwalifikacji rynkowych w ZSK, sposoby ich walidacji i certyfikacji. Znowelizowane prawo oświatowe dopuszcza możliwość przygotowania uczniów szkół zawodowych w trakcie nauki w szkole do uzyskania dodatkowych uprawnień, zdobycia umiejętności zawodowych lub kwalifikacji rynkowych. Jest to odpowiedź na potrzebę dopasowania modelu kształcenia zawodowego do wymagań stawianych przez współczesny rynek pracy. Od 1 września 2019 roku szkoła prowadząca kształcenie zawodowe może zaoferować uczniowi zajęcia, dzięki którym może on nabyć  dodatkowe uprawnienia zawodowe w zakresie wybranych zawodów, dodatkowe umiejętności zawodowe lub kwalifikacje rynkowe opisane w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji. Uczniowie i absolwenci mogą na podstawie art. 122a ustawy Prawo oświatowe nieodpłatnie przystąpić do walidacji i certyfikowania kwalifikacji rynkowej.

W dzisiejszych, dynamicznych i niepewnych czasach nieustannie zmienia się zapotrzebowanie na kompetencje: zawodowe, metakompetencje (przekrojowe, uniwersalne dla różnych branż) czy, coraz bardziej wskazywane przez pracodawców jako deficytowe, kompetencje społeczne. W związku z faktem, że jedne profesje zanikają, a inne ulegają transformacji pojawiają się zawody zupełnie nowe, wymagające od pracowników odmiennych niż dotychczasowe zestawów wiedzy i umiejętności. Aby skutecznie odnaleźć się na rynku pracy i dać sobie szansę na satysfakcjonujące zatrudnienie trzeba stale poszerzać swoją wiedzę, zdobywać nowe kwalifikacje potwierdzone wiarygodnym certyfikatem. O tych zjawiskach opowiedział nam Pan Radosław Panas, Prezes Zarządu Fundacji VCC w wystąpieniu pt. „Krótkie formy kształcenia wsparciem edukacji formalnej”. Fundacja prowadzi aktualnie kampanię „Kwalifikacje 2025+”. Celem inicjatywy jest wsparcie uczniów i studentów w nabywaniu dodatkowych kwalifikacji umożliwiających im lepszy start na rynku pracy, promocja kwalifikacji przyszłości oraz promowanie idei uczenia się przez całe życie. W ramach tej kampanii 600 uczniów pierwszych i drugich klas szkół ponadpodstawowych otrzyma bezpłatnie VOUCHER umożliwiający podejście do certyfikowanego egzaminu z kwalifikacji VCC:

• „Grafik komputerowy”
• „Inżynieria projektowania komputerowego CAD 2D i 3D”
• „Kompetencje społeczne”
• „Multimedia w reklamie”
• „Własny biznes – jak otworzyć i prowadzić działalność gospodarczą”

Każda szkoła, która zgłosi minimum 10 uczniów ma szansę na zdobycie nagród w postaci drukarki 3D lub 10 tabletów graficznych. Nagrody otrzymają szkoły z najwyższą zdawalnością egzaminów uzyskaną przez uczniów w zgłoszonej przez siebie grupie i wybranej kwalifikacji. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie https://vccsystem.eu/

Kształcenie zawodowe ma swoje istotne znaczenie dla rozwoju gospodarczego. Jego promowanie, w sytuacji gdy wielu pracodawców poszukuje wykwalifikowanych kadr, jest niezbędne, aby zachęcić młodych ludzi i ich rodziców do wybierania ścieżki kształcenia zawodowego. Samorząd Województwa Dolnośląskiego i władze oświatowe naszego regionu podejmują działania, mające na celu zwiększenie atrakcyjności i popularyzację kształcenia zawodowego oferowanego przez dolnośląskie szkoły zawodowe wśród młodzieży. Wiele lat temu na terenie naszego województwa podjęto systemowe działania, które przyjęły nazwę Dolnośląski System Wspierania Uzdolnień. Są to skoordynowane działania Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Kuratorium Oświaty we Wrocławiu, Dolnośląskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu, jednostek samorządu terytorialnego, wyższych uczelni, organizacji pozarządowych oraz szkół wspierających uzdolnienia dzieci i młodzieży w sposób systemowy. Realizatorzy Dolnośląskiego Systemu Wspierania Uzdolnień dostrzegają potrzebę wsparcia i wyróżnienia zdolnych uczniów, w tym uczniów szkół branżowych, techników i szkól policealnych. O tych działaniach wspierających opowiedziała uczestnikom konferencji Pani Halina Nawrotek, Wicedyrektor DODN  we Wrocławiu, która od wielu lat zaangażowana jest w działalność Dolnośląskiej Sieci Szkół Wspierających Uzdolnienia.

Jednym z filarów systemu wspierania uzdolnień w województwie dolnośląskim jest realizacja programów stypendialnych dla młodzieży. O założeniach „Dolnośląskiego Programu Pomocy Stypendialnej dla szczególnie uzdolnionych w zakresie przedmiotów zawodowych uczniów dolnośląskich szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych”, którego pomysłodawcą i realizatorem jest Samorząd Województwa Dolnośląskiego opowiedziała uczestnikom konferencji Pani Ewa Norkowska, nauczyciel-konsultant DODN we Wrocławiu. Projekt realizowany jest przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego od marca 2020 r. do sierpnia 2023 r. Województwo Dolnośląskie (Partner Wiodący) zakłada realizację projektu w latach szkolnych 2020/2021, 2021/2022, 2022/2023 przy udziale Politechniki Wrocławskiej oraz oświatowych jednostek organizacyjnych tj. Dolnośląskiego Centrum Kształcenia Ustawicznego i Językowego Kadr w Legnicy oraz Dolnośląskiego Zespołu Szkół Medyczno-Sportowych w Świdnicy – realizatorów zadań w projekcie, dla których Samorząd Województwa Dolnośląskiego jest organem prowadzącym. Realizacja projektu zgodna jest ze Strategią Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2030 i wpisuje się w cel strategiczny 3: Wzmocnienie regionalnego kapitału ludzkiego i społecznego, cel operacyjny 3.4: Poprawa efektywności kształcenia, przedsięwzięcie strategiczne 3.4.2: Działania na rzecz podniesienia jakości oraz atrakcyjności szkolnictwa zawodowego. Efektem projektu ma być podniesienie jakości edukacji kształtującej umiejętności kluczowe, właściwe postawy oraz zmotywowanie uczniów szkół zawodowych do wykształcenia nawyków stałego doskonalenia się. Celem pomocy stypendialnej jest:

• zwiększenie atrakcyjności i popularyzacja wśród młodzieży kształcenia zawodowego oferowanego przez dolnośląskie szkoły zawodowe;
• rozwijanie aktywności uczniów/słuchaczy związanych z kształtowaniem kompetencji kluczowych na rynku pracy, pobudzenie kreatywnego myślenia przy jednoczesnym zgłębianiu wiedzy oraz mobilizacji do dalszej pracy nad indywidualnym rozwojem;
• zwiększenie aspiracji edukacyjnych i aktywności młodzieży kształcenia zawodowego.

Wsparciem stypendialnym w ramach projektu objętych zostanie 1800 uczniów osiągających wysokie wyniki w nauce, uczących się w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe dla młodzieży (tj. branżowych szkołach I stopnia, szkołach branżowych II stopnia, technikach, szkołach policealnych dla młodzieży, dla których organami prowadzącymi są jednostki samorządu terytorialnego) na terenie województwa dolnośląskiego. Każdy stypendysta otrzyma wsparcie stypendialne w łącznej kwocie 4 500,00 zł (450,00 zł / m-c), na okres jednego roku szkolnego (10 m-cy nauki). W ramach projektu zaplanowano dwie formy wsparcia:

1. Zadanie 1. wypłata stypendiów dla uczniów,
2. Zadanie 2. warsztaty dla stypendystów.

Zadanie „Warsztaty dla stypendystów” zrealizuje Politechnika Wrocławska. Tematyka warsztatów obejmuje szeroki zakres wiedzy z obszaru nowoczesnych technik i technologii stosowanych w obszarze życia społecznego i zawodowego, która pozwoli na podniesienie kompetencji w dalszym kształceniu, jak również w późniejszym życiu zawodowym i społecznym. Warsztaty będą realizowane w szkołach zawodowych w regionie.

Na koniec prowadząca konferencję skierowała do wszystkich prelegentów bardzo serdeczne podziękowania za przekazaną wiedzę, doświadczenie, i poświęcony czas. Uczestnikom konferencji podziękowała za uczestnictwo w spotkaniu i zaprosiła ich do korzystania z oferty Dolnośląskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli.

Wnioski z konferencji
Oferta kształcenia szkół zawodowych na terenie Dolnego Śląska jest adekwatna

1. do zapotrzebowania na rynku pracy.
2. Należy prowadzić stały monitoring rynku pracy i wykorzystywać pozyskane dane
   do planowania kierunków kształcenia.
3. Kształcenie dualne jest korzystne dla całej gospodarki, a małe i średnie firmy dają realną możliwość poznania zawodu w szerszej perspektywie.
4. Głównymi kryteriami wyboru pracownika przez pracodawcę są kryteria formalne
   : posiadane kwalifikacje, wykształcenie, uprawnienia, ale równie ważne stają się predyspozycje osobowościowe tj.: umiejętności negocjacyjne, współpracy w grupie, komunikatywność w kontaktach z ludźmi. Istotne są również prezentowane postawy,
   tj. odpowiedzialność, skrupulatność, zdyscyplinowanie i dyspozycyjność.
5. Zdobywanie dodatkowych uprawnień i certyfikatów w okresie nauki zwiększa konkurencyjność absolwentów na rynku pracy.
6. Szkoły kształcące w zawodach mają możliwość pozyskiwania funduszy na realizację dodatkowych działań ze środków Unii Europejskiej oraz programów dedykowanych szkolnictwu zawodowemu. Pozyskanie dodatkowych środków z funduszy europejskich
   w nowej perspektywie finansowej umożliwi rozwijanie przedsiębiorczości, umiejętności cyfrowych, umiejętności przekwalifikowania się, co w efekcie powinno przełożyć się
   na lepsze przewidywanie zmian i nowych wymagań na rynku pracy.

Zdolni uczniowie dolnośląskich szkół zawodowych objęci są wsparciem finansowym w ramach Dolnośląskiego Programu Pomocy Stypendialnej dla szczególnie uzdolnionych w zakresie przedmiotów zawodowych uczniów dolnośląskich szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych.